मूलभूत पातळी
डेटा आणि माहिती बद्दल
डेटा म्हणजे काय?
डेटा कच्चा, असंघटित तथ्य आहे ज्यावर प्रक्रिया करणे आवश्यक आहे. तो व्यवस्थित होईपर्यंत डेटा काहीतरी सोपा आणि दिसणारा यादृच्छिक आणि निरुपयोगी असतो
- विद्यार्थ्यांची परीक्षा गुण हा डेटाचा एक भाग असतो.
- एका आजारी माणसाचा दोन दिवसा साठी तापमान बघणे म्हणजे डेटा. जर एखाद्या विशिष्ट रोगाने रुग्णाला प्रभावित केले आहे हें संघटित आणि विश्र्लेषण करून शोधून काढणे, त्याला माहिती म्हणतात.
माहिती म्हणजे काय?
जेव्हा डेटा प्रक्रियेत येतो, संघटित होतो, संरचित होतो किंवा एका दिलेल्या संदर्भात त्याचा वापर करण्यासाठी उपयुक्त होईल, त्याला माहिती असे म्हणतात.
उदाहरण :
- राजला 10 च्या परीक्षेत 80% मिळाले, ही राजबद्दलची माहिती आहे.
- वेबसाइला भेट देणाऱ्यांची संख्या हे डेटाचे उदाहरण आहे. विशिष्ट प्रदेशातून किती लोक वेबसाइटवर प्रवेश करतात हे शोधणे ही अर्थपूर्ण माहिती आहे.
आपल्याला आपला डेटा किंवा माहिती सुरक्षित करण्याची आवश्यकता का आहे?
अनधिकृत प्रवेश, वापर, प्रकटीकरण, बदल आणि माहितीची तपासणी रोखण्यासाठी "माहिती सुरक्षा" किंवा "डेटा सुरक्षा" आवश्यक आहे.
डेटा किंवा माहितीची सुरक्षा सायबर सुरक्षिततेशी कशी संबंधित आहे?
कोणत्याही व्यक्तीसाठी, तिचे / तिचे नाव, पत्ता, बँक खात्याचा तपशील इ., त्याचा / तिचा वैयक्तिक डेटा आहे, ज्यास वैयक्तिक माहिती देखील म्हटले जाते, वैयक्तिकरित्या ओळखणारी माहिती (पीआयआय) किंवा संवेदनशील वैयक्तिक माहिती (एसपीआय) ही एखाद्या व्यक्तीस ओळखण्याशी संबंधित कोणतीही माहिती आहे. या संवेदनशील डेटाचे फसवणूक करणार्‍यांकडून गैरफायदा घेतला जाऊ शकतो.
डिजिटल वापरकर्ते म्हणून आपण आपला वैयक्तिक डेटा वापरतो आणि आपली ईमेल आयडी, बँक खाती, सोशल मीडिया खाती, डिजिटल पेमेंट करण्यासाठी आणि विविध ऑनलाइन सेवांचा वापर करण्यासाठी वैयक्तिकरित्या ओळखणारी माहिती (पीआयआय) वापरतो.यामुळे आपला वैयक्तिक डेटा संभाव्य शोषण चोरी आणि फसवणूक करणार्‍यांकडून प्रवण सायबर-हल्ल्यांसाठी असुरक्षित बनतो. या शोषणामुळे आर्थिक नुकसान, डेटा नष्ट होणे, सिस्टम / खाती हॅक करणे, चुकीचेपणा देणे, मालवेयर / स्पायवेअर / रॅन्समवेअर हल्ले इत्यादी विविध समस्या उद्भवू शकतात, म्हणून आपला वैयक्तिक आणि संवेदनशील डेटा किंवा माहिती सुरक्षित करणे आवश्यक आहे.
उदाहरणः वैयक्तिक डेटा बदलला जाऊ शकतो आणि बनावट प्रोफाइल / दस्तऐवज तयार करण्यासाठी वापरला जाऊ शकतो.
माहिती सुरक्षितता किंवा सायबर सुरक्षा म्हणजे अनधिकृत प्रवेशापासून माहिती सुरक्षित करणे आणि अनधिकृत प्रवेश, वापर, प्रकटीकरण, व्यत्यय, बदल, तपासणी, रेकॉर्डिंग किंवा माहितीचा नाश रोखण्याचा अभ्यास
गोपनीयतेचे संरक्षण, अखंडता आणि उपलब्धता (सीआयए) माहिती सुरक्षा किंवा सायबर सुरक्षेचे प्राथमिक लक्ष्य आहे.
आपण आपला डेटा किंवा माहितीचे संरक्षण कसे करू शकतो? .
व्यक्तींसाठी डेटा / माहिती संरक्षण टिपा
फिशिंग ईमेल, सोशल इंजिनिअरिंग आणि सोशल मीडियाच्या धमक्यांसारख्या दुर्भावनायुक्त सायबर-हल्ल्यांनाही व्यक्ती बळी पडू शकतात. सायबर-गुन्हेगाराने पाठवलेल्या दुव्यावर क्लिक केल्यामुळे संवेदनशील डेटा किंवा ओळकीची चोरी होऊ शकते.
सुरक्षित राहण्यासाठी आणि आपला वैयक्तिक डेटा सायबर सुरक्षित ठेवण्यासाठी येथे काही मार्ग आहेत:
अज्ञात दुवे टाळा: ईमेल प्रेषक किंवा वेबसाइट आपल्याला संशयास्पद वाटत नसेल तरीही अज्ञात दुव्यांवर कधीही क्लिक करु नका.
वेगवेगळे संकेतशब्द तयार करा: तुमच्या खात्यावर वेगवेगळे आणि मजबूत संकेतशब्द वापरा. हा एक सामान्य सराव आहे जो विविध खात्यावर समान संकेतशब्द वापरला जातो, ज्यामुळे तुमच्या एकाच खात्याच नाही, तर तुमच्य सगळ्या खात्यांचा प्रवेश मिळवण्यासाठी सायबर-गुन्हेगाराला सोपे होते.
पी.आय.आय(PII)सामायिक करू नका किंवा स्टोअर करू नकाः आपली वैयक्तिक माहिती कधीही आपल्या ईमेल खात्यात संचयित करू नका किंवा ईमेल, संदेश किंवा ऑनलाइन अनुप्रयोगांद्वारे पीआयआय सामायिक करू नका
ललित मुद्रण वाचा: कोणत्याही वेबसाइटला वैयक्तिक माहिती देण्यापूर्वी नेहमीच प्रिंट वाचा, विशेषत: ऑनलाइन खरेदी करताना.
अनावश्यक प्रवेश टाळा: आपल्या डिव्हाइसवर स्थापित करण्यापूर्वी आपल्या मोबाइल फोनवर विविध अनुप्रयोगांना दिलेला दूरस्थ प्रवेश टाळा.
अनावश्यक प्रवेश टाळा: आपल्या डिव्हाइसवर स्थापित करण्यापूर्वी आपल्या मोबाइल फोनवर विविध अनुप्रयोगांना दिलेला दूरस्थ प्रवेश टाळा.
प्रगत पातळी
संस्थांसाठी डेटा / माहिती संरक्षण टिपा:
नवीन धोके उदयास येत आहेत सर्व कर्मचार्‍यांसह संघटनांनी वैयक्तिकरित्या ओळखण्यायोग्य माहिती (पीआयआय) संरक्षित करण्यासाठी काही उपायांचा अवलंब करण्याची वेळ आली आहे.
आपले सिस्टम आणि सॉफ्टवेअर अद्यतनित करा: नवीनतम ऑपरेटिंग सिस्टम आणि अतिरिक्त सॉफ्टवेअर अद्यतनांसह अद्ययावत रहा.
कूटबध्दिकरण: कामगार, भागीदार आणि ग्राहक यांनी दिलेली गोपनीय माहिती कूटबध्दिकरण करणे गरजेचे आहे.
संकेतशब्द निर्मिती: मजबूत संकेतशब्द वापरणे आणि दर काही महिन्याला संकेतशब्दाचा वेळो वेळी बदल करणे गरजेचे आहे.
प्रतिबंधीत बाह्य संबंध:तुमच्या कार्यालयाच्या प्रणालीत यूएसबी(USBs) आणि इतर बाह्य उपकरण वापरणे टाळा, जेणे करून माहिती एका उपकरणातून दुसरीकजे वळवली जाऊ शकते. हे मोबायल फोन आणि इतर विद्युत उपकरणे चार्ज करण्या साठी सुध्दा हा यूएसबी(USB) पोर्टल वापरण्यात येऊ शकतो.
डेटा बॅकअप आणि पुनर्प्राप्ती: आपल्याकडे स्थिर डेटा बॅकअप आणि रिकव्हरी प्रक्रिया सतत अद्यतनित केली जात असल्याचे सुनिश्चित करण्यासाठी आपल्या माहिती सुरक्षा अधिकार्‍यांचा सल्ला घ्या.
